SAHİPSİZ MİRAS -Kamil ÇAKIR-

    

Her gün biraz daha gelişen ve değişen dünyada kullandığımız, tıptan matematiğe, astronomiden jeolojiye kadar her materyalin bir ilki, bir başlangıcı vardır. İnsanı ve kâinatı yaradan Mevla, onun ve kainatın kullanma kılavuzu olan kitabında bütün bunlarla ilgili her şeyi ortaya koymuştur. O kitabı iyi okuyup anladığımızda kendimizi de, kâinatı da anlamış oluruz. Bugün batıya ve batılı bilim adamlarına mal edilen icatların hemen hemen hepsinin, çok daha önceleri Müslüman bilim adamları tarafından ortaya konduğu tarihi bir gerçektir. Ancak biz sahip çıkmadığımız için saklı tarih olarak kalmaktadır.

     Amerika’nın keşfi bir tarafa, ilk eğitim sistemi, ilk ilim müesseseleri, ilk akademiler, ilk rasathaneler, ilk hastaneler, Müslüman ilim adamları tarafından kurulmuş ve bu müesseselerde yetişen ilim adamları dünyaya yön verecek çalışmalar yapmış, bugünün temelini oluşturacak bilim ve teknolojinin başlangıcı sayılan icatlara imza atmışlardır.

     İlk hastane ve ona bağlı medrese Emevi halifelerinden Velid Bin Abdülmelik tarafından 707 yılında Şam’da kurulmuştur. Genel Akademi ve Üniversite tarzında ilk kurum, Abbasi halifelerinden Memun’un 815 te Bağdat’ta kurduğu dini ve dünyevi konularda eğitim veren Beyt-ul Hikmet’tir.   İlk Özel Akademi ve Kütüphane Abbasilerden Ali b. Yahya’nın Hizana tül- Hikme (Astronomi) sidir.     İlk rasathane Abbasi devrinde Halife Me’mun’un Bağdat’ta 828 yılında açtığı Şemmasiye’dir. İlk astronomisti Fazl İbn Nevbaht, matematikçi ise Havarizmi’dir.

     Batı matematik tarihçileri Binominali ilk defa çözenin Newton olduğunu kaydederler. Halbuki Nevton’dan yıllar önce Giyaseddin Camşid el Kaşani ilk defa olarak Binominal denklemi çözmüştür.

     Müzik eskiden matematiğin bir kolu sayılırdı. Müslüman bilginler matematiği musikiye uygulayarak musiki aletlerini ve notaları icat ettiler. Kanun dediğimiz aletin mucidi el-Farabi’dir. Satranç el-Biruni tarafından, Paskal Üçgeni diye bilinen üçgen el Kerhi tarafından icat edilmiştir. Daha sonra es-Semaval ibn Yahya el Magribi, et-Tusi ve el-Kaşi Pascal’dan 8 y.y. önce bunu geliştirip bugünkü modern binom teoreminin temeli oluşturulmuştur.

     İlk pusulayı Çinlilere mal ederler ama aslında ilk pusulayı bulan ve kullananlar Müslüman Bilim Adamlarıdır. Çinliler, Hintliler ve Avrupalılardan daha sonraları pusulayı Müslümanlardan öğrenmiş ve kullanmaya başlamışladır. Tıpkı dünyanın döndüğünü ilk defa Galileo değil, ondan yüzyıllar önce Müslüman ilim adamı, büyük düşünür, es-Siczi’nin ortaya atması gibi. Yine Müslüman ilim adamı Birûni yer çekimi varlığına da işaret etmiştir. Galileo bu hakikati yüzyıllar sonra sadece tekrar etmiştir.

     Gezegenlerin ölçüleri hakkında ilk defa 9.yüzyılda İranlı Müslüman astronom el-Fergani çalışma yapmıştır. Ölçüleri modern ölçülere yakındır. Modern astronominin kurucusu ise 13.yüzyılın önde gelen bilginlerinden Müslüman bilim adamı Bitruci’dir. Bir çok batı ve Yahudi bilim adamlarına öncü olmuştur. Geliştirdiği yeni sistemle doğruları tespit eder ve Batlamyus’un tezlerini çürütür.

     Gök cisimlerinin güneş etrafında döndüğünü tespit eden ilk bilgin Kopernik değil, ondan iki yüz yıl önce yaşayan büyük astronomi alimi İbni Şatır’dır. Kopernik’in söylemleri İbn-i Şatır’ın kopyası niteliğindedir. Gezegenlerin devirleri ile ilgili ilk veriler, güneş yılını 365 ¼ gün olarak ölçen İhvan-ı Safa tarafından bulunmuştur. Yerin yuvarlak olduğu görüşü ilk defa ebu Hanife(öl.768) tarafından ortaya atılmıştır.

     Rolativite (İzafiyet teorisi), Einstein’den yıllar önce Müslüman astrolog ve astronom olan El-Kindi tarafından dile getirilmiştir. Çukur (konkav) aynalar hakkındaki görüşler ile görme ve ışık teorisi, meşhur fizikçi ve optikçi İbn-i Heysem’e, fiziğin önemli diğer bir kolu olan ölçü-tartı teorileri el-Hazini’ye aittir. Atomun parçalanabileceğini ve subatomun (atomaltı parçacıklarının) varlığını ilk defa söyleyen Mevlana ve Malkaralı Yahya b. Pir Ali Nevi’dir. Zaman, hız ve yavaşlılığı tarif ederek h=m/z formülünü ilk ortaya koyan el-Kindi’dir.

     Tabiatta var olan her şeyin esâsının ve bütün tabiat olaylarının enerji ve enerji değişimiyle açıklandığı enerjitizmin kurucusu olduğu iddiâ edilen Alman kimyâcısı Wilhem Ostwald'dan yaklaşık altı asır önce yaşayan Müslüman ilim adamı Dâvûd-i Kayserî’dir.

     İslamda saat tekniği çok erken devirlerde Mustansıriyye Medresesinin 633 yılında yapılışı ile başlar. En eski su ile çalışan saat bu devirde İbn Rıdvan es-Sa’ati tarafından yapıldı. Daha sonra ibn Yunus el-Erbili veya Ebu Said Abdurrahman ibn Yunus el Mısri tarafından rakkaslı(Pendulum) saat icat edildi.

     İlk otomatlar (biyolojik) ve sibernatikler ilminin kurucuları arasında Sabit İbn Kurrâ vardır. Önemli gelişmeler Beni Musa’larla başlar. Daha sonra el-Cezeri ise modern otomatları icat eder.

     Cisimlerin yoğunluk ve özgül ağırlıklarını ölçmek için kimya ve fizik laboratuvarlarında kullanılan ilk hassas teraziler Müslüman bilimciler tarafından icat edilmiştir. Bunların başında ise er-Razi, el-Biruni ve el-Hazini gelir.

    İlk uçma denemeleri ve ibtidai uçma makineleri Müslüman mekanikçiler tarafından yapılmıştır. Bu çalışmalar İbn Firnas ile IX.yy da başlar. Hazerfan Ahmet Çelebi bunlardan biridir.

     İslam kimyası iki ana ekol halinde gelişmiştir. Birinci ekol kökü Cafer-i Sadık’a kadar uzanan “Ruhi Kimya” veya “Simya”, ikinci ekol ise, bugünkü modern kimya manasına gelen “Fiziki Kimya” dır. İlk yoğun ölçme aleti piknometrenin mucidi Biruni’dir. Önce elementi terazide ölçer, sonra su dolu kab (konik alet) a kor. Taşırdığı sıvıyı ölçer ve oranlar ve elementin yoğunluğunu bulur. Bugünkü sistem bunun aynısının geliştirilmiş şeklidir.

     Tekamül nazariyesinin temeli En-Nazzam’a aittir. Artifisyel Seleksiyon yoluyla tekamülü el-Biruni, Darwin’den sekiz yüzyıldan daha fazla bir zaman önce ortaya atmıştır. Tabiatta var olan her şeyin canlı ve hayat sahibi olduğu, varlıklar arasında canlı cansız ayırımı yapılamayacağı görüşü olan Panbioizm’i ilk ortaya atanlar Muhyiddin ibnul Arabi, Mevlana, Dövüd ül-Kayseri, Şabisteri, el-Cahiz, Cabir İbn Hayyan, el-Iraki, Cildaki, el-İzniki, el-Suhreverdi ve İbn Haldun’dur.

     Botanik konusunda Biruni, çiçeklerin taç yaprak sayısının 3,4,5,6 ve 18 olduğunu, 7 ve 9 taç yapraklı hiçbir çiçeğin normalde bulunmadığını gözlemlemiştir. Bunun aritmetik kanuna uymayıp geometrik bir kanuna uyduğunu söyler.

     Bitkiler ve insanlar arasında sempati ve antipati ( şekilleri arasında benzerlik bulunan sebze bitkileri birbirlerine yardım ederler, bulunmayanlar ise ant-pati duyarlar) fikri İbn Vahşiyye ve İbn ül Avvam’a aittir. Bilimsel zeoloji en-Nazzam ve el-Cahiz ile başlar.

     Tıp tarihinin en büyük keşiflerinden biri olan kan dolaşımının keşfi İbn ün-Nefis’e aittir. Maddi amillerin, fiziki etkenlerin, insan ruh, hissiyat ve iç duygularında yarattığı etkiyi ölçme bilimi olan Psikofizyoloji el-Kindi’ye aittir. İlk anesteziyi (Narkoz) islam alimlerinden Sabit İbn Kurra kullanmıştır. Esaslı bir şekilde kullanan ise Ali bin İsa’dır. İlk siğil tedavisi Ez-Zehravi’ye, İlk enfeksiyon tedavisi İbn Sina’ya ve İlk kızıl ve kızamık hastalığının keşfi Sabit İbn Kurra’ya aittir.

     İlk Zooloji ve Veterinerlik çalışmaları VIII. y.y. da Ebi Nadir İbn Şumayl, el- Asmal, Ebu Hatim es- Sicistani ile, İlk jeolojik çalışmalar IX.y.y. da el-Cahiz ile, İlk mineroloji çalışmaları Kindi ile, İlk Zıraat ve Hayvancılık çalışmaları Ahmed ibn Ebi bekir İbn Vahşiyye ile başlar.

     İlklerini saydığım bazı icatların devamında da İslam alimlerinin yoğun çalışmaları mevcuttur. Bilim ve Teknoloji alanında murislerimiz bizlere engin bir miras bırakmışlardır.  Bu denli zengin bir tarihe ve bilim adamlarına sahip iken bunların kıymetini bilmeyen biz varisler, değil onlara sahip çıkmak, kullandıkları alfabeden korkar hale gelmekle, geleceğe nasıl bir miras bırakacağımızın muhasebesini yapmamız gerekir.  

                           Kamil Çakır